Đồng Nai được xem là một tỉnh cửa ngõ đi vào vùng kinh tế Đông Nam Bộ - vùng kinh tế phát triển và năng động nhất cả nước. Đồng Nai có những vùng nguyên liệu nông sản có quy mô lớn để phát triển ngành chế biến.Hiện lợi thế của Đồng Nai là cây ăn trái với nhiều loại đặc sản như: chôm chôm, sầu riêng, bưởi... có diện tích thuộc tốp đầu cả nước. Các loại cây ăn trái như bưởi, chôm chôm đã được chứng nhận chỉ dẫn địa lý; nhiều loại cây ăn trái thế mạnh cũng đã xây dựng được vùng sản xuất sạch.

Sản phẩm Công ty Thuận Hương trưng bày tại Hội nghị Hữu Nghị Việt Nam – Singapore tại Singgapor

Nhằm đánh giá và lựa chọn mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh để qua đó, định hướng và đưa ra giải pháp xây dựng các chuỗi giá trị, nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả và bền vững cho nông sản chủ lực của tỉnh trong bối cảnh hội nhập quốc tế, tỉnh Đồng Nai đã hợp tác với Trung tâm Tư vấn Chính sách Nông nghiệp (thuộc Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn) để xây dựng đề án nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm nông nghiệp tỉnh Đồng Nai trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Nhận định về vấn đề này, ông Lê Văn Lộc - Phó giám đốc Sở Công Thương cho rằng nếu căn cứ vào hiệu quả kinh tế thì phải xác định thế mạnh cây trồng của Đồng Nai là nhóm cây ăn trái, từ đó chọn cây chủ lực để đưa ra các giải pháp đột phá trong phát triển, tập trung phát triển lĩnh vực sơ chế, chế biến cho mặt hàng cây ăn trái đang là thế mạnh của Đồng Nai.

Sản xuất sinh tố thơm tại Công ty TNHH Long Kim huyện Nhơn Trạch

Hiện toàn tỉnh có gần 300 doanh nghiệp chế biến nông sản, thực phẩm trong đó có khoảng 130 doanh nghiệp nằm trong các khu công nghiệp và cụm công nghiệp nhưng chủ yếu là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động ở các lĩnh vực như: thức ăn gia súc, bột ngọt, bột nêm, cà phê, mía đường, sữa, hạt điều, bánh kẹo... Ngoài ra, còn có 786 cơ sở công nghiệp nông thôn (CNNT) đang hoạt độngtrong lĩnh vựcsản xuất, chế biến nông sản, thực phẩm. Trong đó, gần 89% trong tổng số cơ sở CNNT đang hoạt độngtrong lĩnh vựcsản xuất, chế biến nông sản, thực phẩmlà hộ kinh doanh

Tại Điều 5, Nghị định số 45/2012/NĐ-CPngày 21/5/2012 của Chính phủ về Khuyến công, công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản và chế biến thực phẩm là ngành, nghề được xếp trên hết trong danh mục ngành, nghề  được hưởng các chính sách khuyến công. Cũng theo quy định tại điểm c khoản 25 Điều 8 Quy định mức chi cụ thể cho các hoạt động khuyến công và công tác quản lý, sử dụng kinh phí khuyến công tỉnh Đồng Naiban hành kèm theo Quyết định số 53/2018/QĐ-UBND ngày 11 tháng 12 năm 2018 của UBND tỉnh Đồng Nai thì ngành nghề chế biến nông sản, thực phẩm là ngành nghề được hưởng mức kinh phí khuyến công ưu tiên hỗ trợ bằng 1,3 lần mức kinh phí quy định tại Quy định này.

Theo số liệu do Cục Thống kê Đồng Nai cung cấp giá trị sản xuất CNNT 9 tháng năm 2019 ở lĩnh vực chế biến nông sản, thực phẩm của Đồng Nai đạt khoảng 10.300tỷ đồng, tăng 5,1% so với cùng kỳ. Hầu hết các cơ sở CNNT chế biến nông sản, thực phẩm trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ, trang thiết bị sản xuất có công nghệ trung bình, thậm chí dưới mức trung bình, chưa có khả năng đầu tư cải tiến, đổi mới công nghệ nên sản phẩm tạo ra chưa có sức cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường. Cùng đó, nhận thức về quản lý, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, đăng ký thương hiệu sản phẩm và khâu sản xuất còn mang tính thủ công, không đồng bộ khiến sản phẩm tạo ra có chất lượng không đồng đều.Trong khi đó, việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, tạo ra sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và tăng sức cạnh tranh trên thị trường ngày một khó khăn. Để giúp các cơ sở CNNT ứng dụng công nghệ vào sản xuất chế biến nông sản, thực phẩm, hoạt động khuyến công Đồng Nai trong thời gian qua đã tập trung ưu tiên hỗ trợ ứng dụng công nghệ mới, cải thiện sản xuất.

Trong các năm 2014-2018, khuyến công Đồng Nai đã hỗ trợ ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến cho 16 cơ sở CNNT chế biến nông sản, thực phẩmtại các huyện Vĩnh Cửu, Nhơn Trạch, Trảng Bom, Thống Nhất, Cẩm Mỹ, Định Quán với tổng kinh phí khoảng 5,2tỷ đồng. Máy móc được hỗ trợ là những thiết bị có công nghệ tiên tiến được điều khiển tự động, bán tự động, thay thế lao động thủ công, giảm độc hại cho người lao động, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm hao hụt nguyên liệu, tỷ lệ hư hỏng thấp so với công nghệ đang sử dụng. Ghi nhận từ các đối tượng thụ hưởng cũng cho thấy, việc đầu tư máy móc, thiết bị tiên tiến đã giúp các cơ sở có khả năng đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng, đặc biệt là đơn hàng số lượng lớn mà điều kiện công nghệ, thiết bị trước đó của cơ sở không thể thực hiện được.

Đầu tư có chọn lọc

Các đề án hỗ trợ ứng dụng công nghệ vào sản xuất phát huy được hiệu quả là nhờ ngay từ đầu đã có sự khảo sát, chọn lựa đối tượng thụ hưởng, đề án mang tính khả thi một cách kỹ lưỡng. Đây cũng sẽ là định hướng xuyên suốt của khuyến công Đồng Nai trong những năm tới. Cùng đó, công tác khuyến công cũng sẽ dần chuyển hướng từ hỗ trợ theo chiều rộng cho tất cả các cơ sở chế biến nông sản, thực phẩmcó nhu cầu sang hỗ trợ có chọn lọc theo hướng khuyến khích chế biến sâu những loại nông sản chủ lực đang có lợi thế của tỉnh. Trong đó, ưu tiên cho các đề án có quy mô và sức lan tỏa lớn trong lĩnh vực chế biến nông sản, thực phẩm.

Dự kiến trong năm 2019, khuyến công Đồng Nai sẽ hỗ trợ ứng dụng máy móc thiết bị tiên tiến cho 01cơ sở CNNTchế biến nông sản, thực phẩm; tổ chức 04 hội thảo phổ biến công nghệ, kỹ thuật mới có khả năng áp dụng vào sản xuất chế biến nông sản, thực phẩm. Để thực hiện hiệu quả công tác này, Trung tâm sẽ tập trung tổ chức khảo sát năng lực công nghệ của cơ sở thuộc nhóm ngành ưu tiên và tư vấn ứng dụng máy móc thiết bị tiến tiến trước khi xây dựng đề án khuyến công với mục tiêu tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao. Khuyến khích các doanh nghiệp thông qua liên doanh, liên kết thực hiện chuyển giao công nghệ tiên tiến, trong đó ưu tiên sử dụng thiết bị chế tạo trong nước tương đương chất lượng thiết bị nhập khẩu vào sản xuất CNNT.Ngoài ra, Trung tâm cũng triển khai các lớp tập huấn, bồi dưỡng về nâng cao năng lực quản lý, giúp cơ sở CNNT tiếp cận và nâng cao nhận thức, kiến thức trong công tác quản lý, điều hành, nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý sản xuất, chất lượng ở các nhà máy theo hướng tiên tiến, hiện đại, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, nâng cao năng lực thương mại phù hợp với hội nhập kinh tế thế giới./.