Không đơn thuần chỉ là một loại gia vị thay thế, nước mắm chay là một sự sáng tạo độc đáo của nền ẩm thực chay Việt Nam, là biểu tượng của sự hòa quyện giữa ẩm thực chay thanh đạm và hương vị đậm đà truyền thống.
Nước mắm là một gia vị truyền thống, lâu đời của người Việt Nam, xuất hiện ở khắp những gian bếp, trong những mâm cơm Việt, tạo nên sự hoàn hảo cho từng món ăn, được coi là linh hồn của ẩm thực Việt. Đối với những món ăn được chế biến từ thịt cá, khi ăn người ta thường dùng nước mắm mặn để ăn kèm, còn với những món chay làm từ rau củ thì sự kết hợp tuyệt vời là khi dùng chung với nước mắm chay. Một điều mà người Việt nào cũng biết về nước mắm mặn đó là nó được làm từ cá tươi và muối biển. Nước mắm chay nhìn chung đơn giản hơn nước mắm mặn, đa số được sản xuất từ những loài thực phẩm thuần tự nhiên như đậu nành, trái thơm, trái điều, nấm,… Tuy rằng nguyên liệu nước mắm chay là từ thực vật nhưng chất lượng lại không hề thua kém nước mắm mặn truyền thống. Nếu xét về mặt hình thức thì nước mắm chay nhìn hoàn toàn giống với nước nước mắm mặn truyền thống, nếu xét về khẩu vị thì nước mắm chay cũng thơm ngon và đậm đà như vậy. Hơn nữa, việc sử dụng nước mắm chay không chỉ giúp người tiêu dùng phòng ngừa được các chứng bệnh gây hại cho cơ thể mà nó còn gián tiếp giúp bảo vệ tài nguyên và môi trường sống quanh ta.
Sản phẩm nước mắm chay
Tại thành phố Long Khánh, tỉnh Đồng Nai có một thương hiệu nước chấm thuần chay khá nổi tiếng hiệu Hoa Sen của cơ sở Hoa Sen tại ấp Núi Tung, phường Suối Tre. Cơ sở nước chấm Hoa Sen được thành lập vào năm 1994 và không ngừng phát triển cho đến hôm nay. Với kinh nghiệm 30 năm trong nghề sản xuất nước chấm thuần chay, Hoa Sen đã mở rộng hơn 30 nhãn hàng với các dòng chính như: Tương hột đậu nành; Miso sa tế, Miso dinh dưỡng; Tương đen (Tương hột xay, Tương ăn Phở); Tương cay (Tương ớt); Tương cà; Tương xí muội; Muối ớt xanh; Nước tương; Nước mắm chay...Trong số đó, nước mắm chay từ thơm của cơ sở Hoa Sen được người tiêu dùng đánh giá cao bởi độ thơm ngon và đậm dà có thể dùng trong chế biến cả món chay lẫn món mặn. Hiện sản phẩm nước chấm của cơ sở Hoa Sen đã có mặt trên các trang thương mại điện tử như: Sàn thương mại điện tử tỉnh Đồng Nai (Ecdn), Shopee. Không chí có cơ sở ở phường Suối Tre, gia đình Hoa Sen còn một cơ sở gia công ở xã Hàng Gòn là cơ sở Tương Việt và hiện tại Tương Việt Hoa Sen dần trở thành thương hiệu chung của gia đình nước chấm Hoa Sen. Nhờ vào tính năng động, sáng tạo trong quản lý sản xuất cùng với chú trọng uy tín với khách hàng, thị trường nên cơ sở Hoa Sen làm ăn ngày càng hiệu quả. Liên tục các năm từ 2021 đến 2024 cơ sở Hoa Sen luôn có sản phẩm được UBND tỉnh Đồng Nai chứng nhận và tôn vinh sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh.
Sản phẫm nước mắm chay của cơ sơ Hoa sen được Vinh danh sản phẩm CNNTTB cấp tỉnh năm 2023
Ngày xuân là dịp để gia đình đoàn viên và cùng nhau chia sẻ những khoảnh khắc của một năm vừa qua. Là dịp để thành viên trong gia đình cùng làm ấm lại căn bếp sum vầy với những món ăn đậm vị tết truyền thống. Tết Nguyên Đán không chỉ là thời gian đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là dịp để gia đình quây quần, tạo dựng những ký ức đầm ấm. Đặc biệt, chuẩn bị mâm cỗ chay ngày Tết đã trở thành lựa chọn được nhiều gia đình ưa chuộng nhờ nhiều giá trị về sức khỏe và tinh thần. Sự xuất hiện của nước mắm chay cũng được xem là một bước tiến trong việc làm phong phú thêm nền ẩm thực chay. Nó không chỉ đáp ứng nhu cầu của người ăn chay mà còn góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp của tín ngưỡng cộng đồng. Chính vì vậy, đây không đơn thuần là một món gia vị mà còn là một biểu tượng văn hóa đầy ý nghĩa.
Ông Trần Trí Hiếu, phụ trách kinh doanh của cơ sở Hoa Sen chia sẻ: “Có nhiều công thức chế biến nước mắm chay khác nhau, mỗi công thức lại cho ta một hương vị và nét đặc trưng riêng như nước mắm chay từ nấm, nước mắm chay từ đậu nành, nước mắm chay từ trái cây. Riêng cơ sở Hoa Sen ưu tiên lựa chọn công thức nước mắm chay từ trái thơm vì nó có vị chua nhẹ, ngọt thanh và thơm tự nhiên”. Cũng theo ông Hiếu, để có được một chai nước mắm chay thơm ngon, cơ sở luôn lựa chọn các nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng, không bị hư hỏng hay dập nát. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng nguyên liệu giúp quá trình chế biến trở nên thuận lợi hơn, đồng thời đảm bảo hương vị và độ an toàn cho món nước mắm chay. Mục tiêu của cơ sở trong những năm tới là đầu tư một không gian sản xuất mở ngay đường quốc lộ kết hợp với hoạt động du lịch vườn của thành phố Long Khánh để tăng cường quáng bá thương hiệu nước chấm Hoa Sen.
Bà Nguyễn Thị Thúy Kiều, chuyên viên phòng Kinh tế thành phố Long khánh cho biết: “Mặc dù qui mô nhỏ nhưng cơ sở Hoa Sen chấp hành nghiêm các quy định về sản xuất kinh doanh thực phẩm. Chính quyền các cấp của thành phố Long Khánh cũng rất quan tâm và tạo điều kiện cho cơ sở Hoa Sen phát triển. Cơ sở Hoa Sen có nhiều sản phẩm được chúng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu nhưng mới chỉ đạt ở cấp huyện, cấp tỉnh. Năm nay cơ sở có 04 sản phẩm tham gia và cả 04 sản phẩm đều được UBND tỉnh công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh năm 2024. Trong thời gian tới phòng Kinh tế sẽ tập trung hướng dẫn cơ sở rà soát các điều kiện cần thiết và thực hiện hồ sơ đăng ký tham gia bình chọn ở cấp cao hơn là khu vực phía Nam và xa hơn là cấp Quốc gia”./.
